Spis treści:
Trauma – czynniki mogące zmniejszyć ryzyko jej powstania
Leczenie traumy – jak wygląda terapia traumy?
Trauma – gdzie i dlaczego leczyć?
Leczenie traumy
W życiu człowieka czasem pojawiają się silne bodźce mocno obciążające psychikę. Wydarzenia te mogą prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji, również długofalowych, uniemożliwiających, bądź znacznie utrudniających codzienne funkcjonowanie. Mówi się wówczas o traumie. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że zaburzenia powstałe wskutek zaistnienia traumatycznego wydarzenia nie znikną same. Powiedzenie "czas leczy rany" w tym przypadku nie ma racji bytu. Warunkiem wyjścia z opresji jest podjęcie leczenia, które wykorzystuje różne formy terapii. Już sama decyzja o rozpoczęciu terapii jest wielkim sukcesem, a pierwszym krokiem może być choćby czat z psychologiem online.
Trauma – czym jest?
Słowo trauma pochodzi od języka greckiego i oznacza ranę. Jest to bardzo silne przeżycie wywołujące ekstremalny stres. Wydarzenie inicjujące prowadzi do powstania uszczerbku na psychice, który może być bardzo trudny lub wręcz niemożliwy do wyleczenia. Osoba wystawiona na działanie stresora jest świadoma tego, co się wokół niej dzieje, lecz bardzo szybko wymazuje z pamięci negatywne doświadczenie (dzieje się tak u dużego odsetka pacjentów). Trauma jest naturalną reakcją ochronną organizmu w przypadku wystąpienia zagrożenia. To swoisty bezpiecznik odcinający umysł od tragicznych wydarzeń. Leczenie traumy jest długotrwałym procesem, który pomimo wieloletniej terapii, wcale nie musi prowadzić do pełnego powrotu do zdrowia. Szacuje się, że około 80% ogółu populacji jest narażone na silny stresor traumatyczny, czyli wykraczające poza codzienność doświadczenie wywołujące psychiczne rany. Nie każda zagrażająca życiu sytuacja lub inne tragiczne wydarzenie wywołuje traumę. Może ona u jednych występować częściej niż u innych. Bardziej narażone na traumę są osoby wykonujące konkretne zawody, np. ratownicy medyczni, żołnierze, policjanci, lekarze itp.
Trauma – przyczyny
Choć traumę zawsze wywołuje niebezpieczne, bądź szczególnie dotkliwe w inny sposób wydarzenie, jej przyczyny są różne. Można je podzielić na dwie podstawowe grupy.
Trauma typu I – wynik nagłego i krótkotrwałego wydarzenia
Przyczyną może być:
- napad,
- gwałt,
- poronienie,
- nagła śmierć bliskiej osoby,
- wypadek komunikacyjny,
- zamach terrorystyczny,
- klęska żywiołowa,
- gwałtowne zakończenie związku,
- trudny, patologiczny poród.
Trauma typu II – efekt długotrwałych i powtarzających się doświadczeń.
Przyczyną może być:
-mobbing w pracy,
- alkoholizm,
- nadużycia seksualne,
- przemoc w rodzinie,
- skutki wojny (konieczność ucieczki itp.),
- bycie zakładnikiem,
- przewlekłe choroby.
Kogo dotyczy trauma?
Z uwagi na to, że ponad 80% społeczeństwa narażone jest na zetknięcie się w ciągu swojego życia ze stresorem traumatycznym, problem ten może dotyczyć praktycznie każdego z nas. Prawdopodobieństwo wzrasta w przypadku wykonywania zawodu potęgującego ryzyko. Chodzi tu przede wszystkim o żołnierzy odbywających misje w obszarach dotkniętych wojną, strażaków, pracowników sektora ratownictwa medycznego, policjantów itp. Osoby z tych grup zawodowych muszą mieć się na baczności i szukać pomocy, gdy tylko zauważą u siebie pierwsze objawy traumy. Wówczas porady psychologiczne online mogą pomóc w rozpoczęciu efektywnego leczenia.
Objawy traumy
W schorzeniach dotykających sfery psychicznej stosunkowo trudno jest ustalić z całą pewnością charakter dolegliwości. Pojawiające się objawy mogą bowiem świadczyć o wystąpieniu kilku różnych jednostek chorobowych. Osoba, która w przeszłości doświadczyła traumatycznego stresora lub bliscy i znajomi takiej osoby powinni być wyczuleni i zwiększyć czujność w przypadku zaobserwowania kilku z niżej wymienionych objawów. Aby zachować porządek, podzieliliśmy je na kilka grup.
Objawy behawioralne
- brak kreatywności;
-apatia;
- obsesyjne wracanie do traumatycznego wydarzenia, ciągłe mówienie o nim;
- obniżenie libido;
- nadmierna płaczliwość lub utrata zdolności do płaczu;
- gubienie rzeczy osobistych;
- brak kontroli nad czasem (np. spóźnianie się);
- trudności w orientacji przestrzennej;
- unikanie bodźców wywołujących skojarzenie z wydarzeniem;
- zachowania kompulsywne (poprawianie, wielokrotne sprawdzanie czegoś);
- pośpiech;
- utrata kontroli nad emocjami;
- podejmowanie się projektów i niekończenie ich;
-stałe poczucie zagrożenia (czuwanie);
- całkowita zmiana nawyków żywieniowych.
Objawy społeczne
- alienacja;
- lęk przed przebywaniem w większym towarzystwie;
- trudności w nawiązywaniu bliższych kontaktów;
- brak zaufania;
- zaburzone interakcje z innymi ludźmi.
- Objawy poznawcze
- dziury w pamięci (dotyczące zwłaszcza wydarzeń będących stresorem);
- dezorientacja;
- uczucie ponownego przeżywania wypadku (tzw. flashbacki);
- postrzeganie przyszłych wydarzeń przez pryzmat traumatycznego stresora;
- poczucie, że ktoś inny przejmuje kontrolę nad myślami chorego;
- uczucie, że wszystko nas przerasta;
- nagminne, będące wręcz obsesją myślenie o wypadku.
Objawy somatyczne
- fale gorąca lub chłodu;
- kłopoty z żołądkiem;
- odrętwienie;
- zwiększona częstotliwość oddawania moczu;
- kołatanie serca;
- uczucie słabości;
- chroniczne bóle;
- zawroty głowy;
- nadwrażliwość na światło i dźwięk;
- nudności, wymioty;
- uczucie znajdowania się poza ciałem;
- zaburzenie rytmu snu;
- uczucie euforii i nadmiernej energii;
- letarg.
Objawy emocjonalne
Do tej grupy należą: ataki paniki; poczucie wstydu; niepokój; poczucie przytłoczenia; chęć ucieczki; wrażenie nieobecności; poczucie bezradności, bezsilności i braku kontroli; koszmary nocne; skrajne zmiany nastroju; częste popadanie w lęk; przesadna ostrożność; wybuchy gniewu; lęk przed byciem obserwowanym; uczucie bycia sparaliżowanym; obwinianie się; poczucie zamknięcia; niezdolność do radzenia sobie ze stresem i utrata
zainteresowań. Prócz tego o traumie świadczyć może: chęć wyrządzenia komuś krzywdy; lęk przed samotnością, przed opuszczeniem domu; depresja; trudność w podejmowaniu decyzji; uczucie bycia martwym; myśli samobójcze; poczucie życia w ciągłym zagrożeniu; fatalizm.
To, z jaką intensywnością objawy traumy wystąpią u danego pacjenta, uwarunkowane jest osobniczo. Wpływ na to ma również sam stresor, który tę traumę spowodował. Warto zaznaczyć, że objawy traumy czasem przypominają do złudzenia zespół stresu pourazowego. PTSD jest jednak tylko jedną z ewentualnych konsekwencji doświadczenia traumatycznego. W każdym przypadku należy szukać pomocy specjalisty. W początkowej fazie dobrym pomysłem jest pomoc psychologiczna online.
Skutki traumy
Terapia traumy może zająć wiele miesięcy, a nawet lat. Psychoterapeuta online lub na spotkaniu stacjonarnym będzie chciał wdrożyć środki zaradcze, pozwalające na przepracowanie stresora z przeszłości. W niektórych przypadkach terapeuta zaleci kontakt z lekarzem. Zawsze należy szukać profesjonalnej pomocy. Panuje tu zasada "im szybciej, tym lepiej". Bagatelizowanie objawów może prowadzić do bardzo poważnych następstw. Należą do nich m.in.:
- postępująca degeneracja więzi i relacji z innymi ludźmi;
- nawracające wspomnienia (koszmary senne i retrospekcje);
- unikanie wszystkiego, co przypomina o przeżytej traumie;
- emocjonalne wyczerpanie, otępienie;
- depresja;
- problemy w codziennym funkcjonowaniu na polu społecznym i zawodowym;
- nadużywanie alkoholu;
- myśli samobójcze.
Nieleczona trauma może doprowadzić do prób samookaleczenia. Niestety próby te, jak i samobójcze często kończą się powodzeniem. Nawet jeśli nie dochodzi do tak radykalnych sytuacji, jakość życia osoby, która doświadczyła traumy, bardzo się obniża. Dlatego tak ważna jest szybka i zdecydowana reakcja otoczenia. Bliscy osoby dotkniętej traumą powinni zdawać sobie sprawę z tego, że konsultacja ze specjalistą jak choćby psycholog online, może uratować życie.
Trauma – czynniki mogące zmniejszyć ryzyko jej powstania
Istnieje grupa czynników, których obecność w życiu danej osoby znacznie obniża ryzyko wystąpienia objawów po kontakcie ze stresorem traumatycznym. Należą do nich:
- atmosfera wzajemnego wspierania się w rodzinie;
- wysoki poziom inteligencji;
- sukcesy na polu zawodowym, sportowym lub w szkole;
- wysoki status materialny;
- wspomagające środowisko;
- ekstrawertywny charakter;
- duża kreatywność;
- dobre relacje z sąsiadami, nauczycielami, znajomymi;
- znajomość metod radzenia sobie z problemami;
- w przypadku dzieci – kompetentni rodzice lub nauczyciele.
Leczenie traumy – jak wygląda terapia traumy?
Podstawowym narzędziem używanym w leczeniu traumy jest psychoterapia, może to być seria spotkań twarzą w twarz lub psychoterapia online. Terapeuta analizuje konkretny przypadek, bierze pod uwagę czynniki, takie jak siłę napadów, rodzaj traumy i intensywność jej odczuwania przez pacjenta. Ważne są też cechy jak wiek i płeć oraz charakter. Terapeuta będzie starał się wpłynąć na patologiczne schematy myślenia i je zmodyfikować. Nieodłącznym elementem terapii jest powracanie do minionych wydarzeń, przywoływanie ich w myślach i opowiadanie o nich.
Dzięki temu pacjent może urealnić schematy myślenia powstałe wskutek zaistnienia stresora. Leczenie traumy to nic innego jak przepracowanie negatywnych uczuć, wyobrażeń i myśli. Terapia traumy jest utrudniona, gdy wydarzenie, które ją wywołało, zostało wyparte ze świadomości. Psycholog stara się wówczas dotrzeć do źródła problemu, nie istnieje bowiem żadna metoda leczenia w przypadku nieuświadomienia sobie powodu traumy. Kiedy uda się znaleźć w zakamarkach przeszłości pacjenta stresor, psychoterapeuta pomoże pacjentowi wyjść z traumy. Wykorzystywana w terapii projekcja, polega na odtwarzaniu traumatycznych doświadczeń. Bywa to bardzo trudne dla pacjentów, polega bowiem na przywoływaniu trudnych wydarzeń i opowiadaniu o nich. Może to wzbudzać lęk i wywoływać niechęć do kontynuowania leczenia.
Trauma – gdzie i dlaczego leczyć?
Nieprzepracowana trauma może prowadzić do znaczącego obniżenia jakości życia pacjenta, zdarza się też, że uniemożliwia codzienne funkcjonowanie. W skrajnych przypadkach może doprowadzić do prób samobójczych i śmierci. Dlatego ważne jest wsparcie ze strony bliskich i motywowanie do dalszej pracy nad sobą. W pewnym momencie trzeba szukać pomocy profesjonalisty. Internetowa poradnia psychologiczna
Psychologonline-24 to zespół specjalistów gotowych do natychmiastowego działania.
