Spis treści:
Uzależnienia behawioralne - co to jest?
Uzależnienia behawioralne - konsekwencje
Jakie są rodzaje uzależnień behawioralnych?
Jak powstają uzależnienia behawioralne?
Na czym polega terapia uzależnień behawioralnych?
Jak wygląda terapia uzależnień behawioralnych?
Uzależnienia behawioralne - profilaktyka
Leczenie uzależnień behawioralnych - gdzie zwrócić się o pomoc?
Uzależnienia behawioralne
Uzależnienia behawioralne należą do grupy zaburzeń nawyków i popędów. Objawiają się poprzez uporczywe powtarzanie czynności w celu uzyskania uczucia zaspokojenia, ulgi lub przyjemności. Pacjenci odczuwają przymus ponawiania swoich szkodliwych zachowań. Zaburzenia te dotykają osób w każdym wieku i mają zróżnicowane podłoże. Czytaj dalej, a dowiesz się jakie są rodzaje uzależnień behawioralnych. Poznasz także metody terapii i zapobiegania tym niebezpiecznym nieprawidłowościom.
Uzależnienia behawioralne - co to jest?
Uzależnienie jest terminem który niekoniecznie musi odnosić się do nawyku spożywania określonych substancji - nikotyny, alkoholu lub narkotyków. Ostatnie dziesięciolecia prac naukowych psychiatrów i psychologów pozwoliły na wykazanie, że uzależnienia mogą dotykać także zachowań. Wielu pacjentów skarży się na irracjonalny przymus wykonania konkretnej czynności - nawet, jeśli jednocześnie zdają sobie sprawę ze szkodliwych konsekwencji swojego zachowania. Nie są w stanie kontrolować swoich działań, często odczuwając wyrzuty sumienia po zrealizowaniu potrzeby. Możemy wówczas mówić o uzależnieniach behawioralnych. Mają one cechy praktycznie identyczne jak nałogi związane z substancjami. Pacjenci doświadczają nawet fizjologicznych objawów odstawienia. Występuje także zjawisko rosnącej tolerancji. Osoby zmagające się z uzależnieniami behawioralnymi muszą dostarczać sobie coraz silniejszych bodźców w celu uzyskania tych samych efektów. Dokładnie na tej samej zasadzie działa uzależnienie np. od alkoholu.
Uzależnienia behawioralne - konsekwencje
Nieleczone uzależnienia behawioralne prowadzą do zaniedbania innych źródeł przyjemności. Degradacji ulegają jakość życia pacjenta i wydajność jego pracy. Mimo świadomości istnienia problemu, osoba zmagająca się z opisywanymi dolegliwościami nie jest w stanie samodzielnie skorygować swojego zachowania. Problem ulega stałemu pogłębieniu. Zaburzenia behawioralne dotykają zarówno dzieci, jak i dorosłych. Próby wyrwania się ze spirali szkodliwych nawyków kończą się wystąpieniem objawów odstawienia. Pacjent doświadcza wówczas nieprzyjemnych reakcji fizjologicznych organizmu, takich jak bóle głowy, wymioty, potliwość i drżenie rąk. Równolegle odczuwa wstydu, lęku, rozdrażnienia i poczucia winy. Cechą charakterystyczną dla uzależnień behawioralnych jest odrzucanie przez chorego opinii otoczenia na temat swoich zachowań i ich skutków. Zdarza się, że pacjent żyje złudzeniami na temat swojego funkcjonowania, co potęguje trudności w nakłonieniu go do terapii.
Jakie są rodzaje uzależnień behawioralnych?
Zaburzenia behawioralne są niezwykle obszerną grupą uzależnień. Dotyczą różnych sfer życia i w zależności od historii pacjenta mogą przybierać rozmaite formy. Uzależnić można się między innymi od robienia zakupów (zakupoholizm), pracy (pracohohlizm) lub kradzieży (kleptoholizm). Do zaburzeń behawioralnych zaliczają się ponadto:
- uzależnienie od seksu, masturbacji lub pornografii,
-niekontrolowane, kompulsywne objadanie się,
- przymus uczęszczania na solarium (tzw. tanoreksja),
- obsesyjna troska o sylwetkę i ćwiczenia fizyczne (bigoreksja) lub przesadna troska o jakość
spożywanych pokarmów (ortoreksja),
-uzależnienie od zabiegów medycyny estetycznej lub modyfikacji ciała.
Obecnie prawdziwą plagą są nieprawidłowości związane z korzystaniem z Internetu (siecioholizm), telefonu
komórkowego (fonoholizm) i gier komputerowych.
Jak powstają uzależnienia behawioralne?
Wyróżnia się trzy główne modele powstawania uzależnień behawioralnych - biomedyczny, psychodynamiczny i poznawczo-behawioralny. Pierwszy z nich jest wyraźnie skupiony wokół mechanizmu nagrody i wydzielania dopaminy. Model psychodynamiczny z kolei bada związek między traumami z czasów dzieciństwa, zwłaszcza powstałych podczas budowania relacji z opiekunami. Teoria poznawczo-behawioralna wskazuje na patogenezę uzależnień w obrębie budowania nieprawidłowych wzorców zachowań dających tzw. wzmocnienie pozytywne. Ich wynikiem jest powtarzanie szkodliwych wzorców reakcji na przykład na sytuacje stresowe.
Na czym polega terapia uzależnień behawioralnych?
Najistotniejszym czynnikiem terapii uzależnień behawioralnych jest wewnętrzna motywacja pacjenta. Musi on przede wszystkim zrozumieć istotę swojego problemu i wykazać szczerą chęć zmiany swoich zachowań. Bez silnej woli pacjenta i koncentracji na osiągnięciu celu nawet długotrwała psychoterapia nie da żadnych rezultatów. Niemożliwe jest wyleczenie zaburzeń behawioralnych na siłę. Bynajmniej - całkowite wyleczenie w ogóle nie jest możliwe. Tak jak w przypadku alkoholizmu, nadzieję na poprawę funkcjonowania pacjenta daje tylko całkowite odejście od szkodliwych zachowań. Najlepsze rezultaty daje terapia poznawczo-behawioralna. Jej zadaniem jest analiza zachowania pacjenta i próba zmiany nawyków przy jednoczesnej nauce metod radzenia sobie z trudnymi emocjami. W leczeniu uzależnień sięga się również po farmakoterapię w celu ustabilizowania nastroju. Ułatwia to osobie chorej zmierzenie się ze swoimi problemami.
Jak wygląda terapia uzależnień behawioralnych?
Terapię uzależnień behawioralnych rozpoczyna się od postawienia diagnozy. Terapeuta musi przyjrzeć się funkcjonowaniu pacjenta, jego historii i obecnej sytuacji życiowej. Zidentyfikować należy wszystkie towarzyszące uzależnieniu nieprawidłowości, takie jak nerwice i depresje. W przypadku zaburzeń behawioralnych, podobnie jak w przypadku narkomanii i alkoholizmu, konieczna jest abstynencja. Innymi słowy pacjent musi całkowicie zrezygnować z nałogowych zachowań. Nie oznacza to absolutnego ograniczenia czynności związanych z uzależnieniem. Osoba cierpiąca przez kompulsywne objadanie się nie może zrezygnować z jedzenia. Wyeliminować należy jednak samo szkodliwe zachowanie i wzorzec prowadzący do jego występowania. Terapia służy nauce technik radzenia sobie w problematycznych dla pacjenta sytuacjach, które wyzwalają niepożądane zachowania. To jednakże dopiero wierzchołek góry lodowej. W sytuacji w której pacjent wie już, jak doraźnie poradzić sobie z wyniszczającymi go nawykami, wnikliwie należy przyjrzeć się ich genezie. Psychoterapeuta razem osobą uzależnioną poddaje analizie problemy życiowe, które zaowocowały wystąpieniem zaburzeń behawioralnych. Służy to zwiększeniu świadomości i podniesieniu poziomu codziennego funkcjonowania.
Uzależnienia behawioralne - profilaktyka
Profilaktyka uzależnień behawioralnych jest zagadnieniem równie złożonym jak ich leczenie. Wzmacnianie umiejętności komunikacyjnych u dzieci pomaga rozwinąć im asertywność i zarządzanie własnymi emocjami. To dobra droga do uniknięcia przyszłych problemów. Warto przyjrzeć się również umiejętnościom samodzielnego rozwiązywania problemów oraz budowania samoświadomości. Zdolność krytycznego patrzenia na negatywny wpływ środowiska oraz samokontroli jest kluczowa również dla osób dorosłych. W ramach profilaktyki zaburzeń behawioralnych niezwykle istotne jest poznanie metod radzenia sobie ze stresem, a także budowanie poczucia własnej wartości i realistycznej samooceny.
Leczenie uzależnień behawioralnych - gdzie zwrócić się o pomoc?
Dzięki sieci internetowej każdy ma możliwość zwrócić się o pomoc do psychoterapeuty online w dowolnym momencie. Nie musisz wychodzić z domu i marnować czasu na dojazdy. Zdalne konsultacje są znakomitym udogodnieniem dla osób zmagających się z napiętym grafikiem lub często podróżujących. Wystarczy wygospodarować godzinę i wyznaczyć termin spotkania, a odbędzie się ono w dowolnej lokalizacji. Wystarczy dysponować komputerem lub smartfonem. Rezultaty konsultacji z psychoterapeutą online są równie skuteczne jak terapia prowadzona stacjonarnie. Potwierdzają to liczne badania. Jeśli zmagasz się z uzależnieniami behawioralnymi lub dostrzegasz taki problem
u bliskiej Ci osoby - nie zwlekaj. Skorzystaj z pomocy profesjonalnego ośrodka.
